بنام او

بدون شک یکی از مهمترین مسائل سیاست خارجی ایران، موضوع مقاومت و جنبش های مردمی بیداری اسلامی و نحوه مواجهه و تعامل ایران با آنهاست که به دلیل اهمیت و وسعت تاثیرگذاری،  این موضوع به یکی از شاخص های تفکیک جریانات سیاسی در ایران تبدیل شده است. در رقابتهای انتخاباتی نیز می توان رویکرد نامزدها به این موضع را ملاک مناسبی برای قضاوت در مورد سیاستهای خارجی آنها برشمرد. در این مقاله سعی شده است رویکرد سیاست خارجی ایران نسبت به نهضت های مقاومت اسلامی بررسی گردد.

با پیروزی انقلاب، جمهوری اسلامی ایران به عنوان مهمترین حامی و پشتیبان نهضت مقاومت شناخته می شود. برای بررسی سیاست خارجی در این مقوله ابتدا می بایست ارتباط انقلاب اسلامی و نهضت های مقاومت تحلیل و تبیین شود و در مرحله بعد، دستاوردها و احیاناً سختی ها و مشکلاتی که این رویکرد برای جمهوری اسلامی به همراه داشته است، مورد بررسی قرار گیرد.

نهضت‌های مقاومت اسلامی

گفتمان انقلاب فراتر از شعارهای دنیاگرایانه و رفاه طلبانه محض، به دنبال احقاق حقوق انسانها و رساندن آنها به قله های کمال و تعالی است و یکی از شاخص های اصلی آن استکبار ستیزی و مبارزه با ظلم است که از مصادیق آن در داخل کشور مبارزه با دیکتاتوری و در عرصه جهانی مبارزه با مظاهر استکبار از جمله امپریالیسم و صهیونیزم است. “استکبار یعنی در دنیا قدرتی هست که به منافع ملت‌ها و به خواست انسان‌ها، توجهی نمی‌کند؛ به مفاهیم ارزشی انسانی هیچ اعتنایی نمی‌کند و برای او فقط یک چیز اهمیت دارد و آن خود اوست؛ آن هم با روحیه‌ی تکبر، افزون‌خواهی و زورگویی، آن هم با زبان زور، با خشونت، با شدت، با بی‌رحمی و سفاکی، امروز آمریکا چنین وضعی دارد.”[1] به همین دلیل گفتمان انقلاب اسلامی ما، ماهیتاً با گفتمان نظام سلطه حاکم بر جهان، در تعارض و جنگ است و یکی از شاخص ترین عرصه های این نبرد، مساله فلسطین و در مرتبه بعد، سلطه غرب بر کشورهای اسلامی است.

بنابراین برای نقد و بررسی حمایت از مقاومت و جنبش‌های مردمی به عنوان یکی از نمادهای ظلم ستیزی و مبارزه با استکبار، می بایست نه با نگاه مادی و منفعت طلبانه که با نگاهی جهادی و شهادت طلبانه به آن نگریست. رویکرد جمهوری اسلامی در دفاع و حمایت از نهضت مقاومت و جنبش های مردمی بیداری اسلامی، بر اساس آموزه های اسلامی و انسانی است. با این همه، این حمایت ها اگرچه ایران را بیش از پیش در نبرد حق و باطل قرار داده و فشارهای جهانی نظام سلطه را متوجه او نموده است ولی دستاوردهای ارزشمندی نیز به همراه داشته است که جایگاه ممتازی در منطقه و بلکه در سطح جهان به ایران بخشیده است که حتی با نگاه منفعت طلبانه نیز این حمایتها را توجیه می سازد.

یکی از اهداف و وظایف مهم سیاست خارجی، تامین منافع ملی است. منافع ملی مفهوم وسیعی است که تنها به معنای حفظ استقلال ملی و تمامیت ارضی و اهداف صرفا مادی و منحصر در مرزهای جغرافیایی نیست بلکه حیطه وسیعی است که دستیابی به اهداف ایدئولوژیک، منطقه مورد نفوذ، دفاع از هویت فرهنگی خویش و … را نیز شامل می شود. بنابراین بسیاری از اهداف ملت ها فراتر از مرزهای جغرافیایی آنها تعریف می شود.

امروزه آمریکا امنیت ملی و منافع کشورش را در خارج از مرزها تعریف کرده است و به عنوان نمونه سالانه ده ها میلیارد دلار به اسرائیل کمک می کند تا بتواند منافع او را حفظ کند.

بر همین اساس، امروزه آمریکا امنیت ملی و منافع کشورش را در خارج از مرزها تعریف کرده است و به عنوان نمونه سالانه ده ها میلیارد دلار به اسرائیل کمک می کند تا بتواند منافع او را حفظ کند. با همین نگاه نیز می توان نقش مقاومت اسلامی را در تامین امنیت و منافع ملی کشورمان بررسی کرد. لازم به ذکر است هرچند سیاستهای جمهوری اسلامی بر اساس آموزه های اسلامی و انسانی است ولی این موضوع منافاتی با نقش مقاومت اسلامی در تامین امنیت و منافع ملی کشورمان و همچنین دیگر کشورهای اسلامی ندارد.

1-     یکی از دستاوردهای حمایت از مقاومت اسلامی، جنبه نظامی و نقش بازدارندگی آن است که به اعتراف سیاستمدران و کارشناسان مسائل نظامی آمریکا، به عنوان بزرگترین مانع در حمله به ایران برشمرده شده است.

2-     یکی دیگر از دستاوردهای این حمایت، ارتقای جایگاه ایران در کشورهای منطقه و توان و قدرت تصمیم گیری و تاثیر گذاری ایران است. دشمنان خود اعتراف دارند که ایران اکنون به مهمترین کشور تاثیر گذار در منطقه تبدیل شده است.

3-     از دیگر دستاوردهای حمایت ایران از مقاومت اسلامی باید به نقش هسته های مقاومت در جلوگیری از تشکیل خاورمیانه جدید مد نظر آمریکا اشاره کرد. خاورمیانه جدیدی که در راستای منافع اقتصادی و سیاسی غرب طراحی شده است و تحقق آن به منزله نابودی کامل جهان اسلام و کشورهای منطقه است. نهضت های مقاومت با محوریت ایران نه تنها مانع از تحقق این طرح شوم شده اند بلکه با گسترش بیداری اسلامی در کشورهای مختلف شاهد به وقوع پیوستن خاورمیانه ای جدید بر خلاف طراحی آنها و در جهت تقویت محور مقاومت هستیم.

4-     دستاورد دیگر، تثبیت جایگاه ایران در جهان به عنوان کشور و مکتبی است که در برابر ساختار تبعیض آمیز و ظالمانه حاکم بر جهان، طرحی و برنامه ای نو بر اساس عدالت و کرامت انسان ها دارد.

5-     گسترش حوزه نفوذ ایران در سراسر جهان به خصوص در کشورهایی که وابستگی کمتری به نظام سلطه دارند مانند کشورهای عضو جنبش عدم تعهد و به خصوص کشورهای آمریکای لاتین و آفریقا را باید از دستاوردهای ویژه گفتمان مقاومت دانست که جایگاهی ویژه برای ایران در سطح جهان فراهم کرده است.

سخن آخر، فرمایش رهبر فرزانه انقلاب است که خطاب به جوانان انقلابی فرمودند: “سیاست راهبردی آمریکا، ایجاد نا امنی و بحران و جنگ در این منطقه است، بدانند که هر چه ناامنی را گسترش دهند، ملتها را بر خود خشمگین تر و دنیا را برای خود نا امن تر خواهند کرد. رفتار و خوی تجاوز گرانه آمریکا و اسرائیل، روح مقاومت را بیش از پیش در دنیای اسلام زنده خواهد کرد و ارزش جهاد را برای آنان نمایان تر خواهد ساخت. دنیای اسلام و جوانان مسلمان در همه کشورهای اسلامی بدانند که راه مقابله با گرگ وحشی صهیونیزم و تجاوزگری شیطان بزرگ، جز مقاومت فداکارانه نیست، تسلیم و انقیاد در برابر دولتمردان ماجرا جو و فتنه گر آمریکا، بر طمع و جسارت آنان می افزاید و کار را بر ملت ها سخت تر می کند. اگر لبنان تسلیم تجاوز اسرائیل و آمریکا می شد و اگر جوانان مجاهد حزب الله و مردم مظلوم جنوب، رنج این دفاع مقدس را به جان نمی خریدند، محنتی بلند مدت و ذلتی روز افزون، همه ملت لبنان را تهدید می کرد و ادامه این روند تهاجمی، تمام این منطقه را در بر می گرفت. امروز حزب الله خط مقدم دفاع از امت اسلامی و همه ملت های این منطقه است.”

هادی مهدوی بصیر